DEMOKRATLAR KULÜBÜ : Osman Ali HOCAGİL: Demokrat Parti’nin 46 ruhundan 46 kişi kaldı

26 Mart 2013 Salı

Osman Ali HOCAGİL: Demokrat Parti’nin 46 ruhundan 46 kişi kaldı

Demokrat Parti’nin 46 ruhundan 46 kişi kaldı

Osman Ali HOCAGİL, DP Erzurum Milletvekili

DP, 53 yıl önce bugün iktidara geldi. DP’nin ilk milletvekillerinden 46’sı halen yaşıyor. Bunların en genci 1923 doğumlu Osman Ali Hocagil (Erzurum), en yaşlı DP’li ise 1910 doğumlu Gıyasettin Emre (Muş).

Demokrat Parti’nin (DP) iktidara gelişinin 53. yıldönümü bugün kutlanacak. 27 yıllık tek parti döneminin ardından 14 Mayıs 1950’de iktidar olan DP, Türk demokrasi tarihinde yeni bir dönemin kapılarını açtı. İktidarda kaldığı 10 yılda Türkiye’de önemli atılımlar gerçekleştiren DP hareketi, kuruluş yılına atıf yapılarak “46 ruhu” olarak nitelendirildi. Kurulduğu 1946’dan, 27 Mayıs 1960 darbesiyle kapatılana kadar 900’den fazla isim 46 ruhunun temsilcisi olarak Meclis’te görev yaptı.

Bunlardan sadece 46’sı halen hayatta.

DP’nin temelleri, Celal Bayar, Fuat Köprülü, Adnan Menderes ve Refik Koraltan’ın, üyesi oldukları CHP yönetimine sundukları ve ‘dörtlü takrir’ olarak tarihe geçen önergeyle atıldı. 1945 tarihli önergede, bütün dünyanın demokrasi yolunda hızla ilerlediği, Türkiye’nin de bu gelişmenin dışında kalamayacağı belirtiliyordu. CHP tarafından reddedilen dörtlü takrir, 1946’da Demokrat Parti’nin kuruluşuyla sonuçlandı.

DP ilk sınavını kuruluşundan 6 ay sonra, “açık oy gizli tasnif” usulüyle yapılan 21 Haziran 1946 seçimlerinde verdi. 63 milletvekili ile Meclis’e girerek muhalefeti üstlendi. 1950’deki seçimlerde ise iktidara geldi. 27 Mayıs 1960 ihtilali ile kapatılana kadar 4 seçime katılan DP, yaklaşık 900 farklı ismi Meclis’e taşıdı. Bu milletvekillerinden Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu idam edilirken, Namık Gedik’in intihar ettiği ileri sürüldü.

1946’da kurulması sebebiyle DP hareketi “46 ruhu” olarak nitelendirildi. 46 ruhunun halen yaşayan temsilcilerinin çoğu, Demokratlar Kulübü Derneği’nin çatısı altında toplanmış durumda. Kulübün başkanlığını DP Erzurum eski Milletvekili Osman Ali Hocagil yürütüyor. 1923 doğumlu Hocagil, hayattaki en genç DP’li. 46 ruhunun en yaşlı üyesi ise 1910 doğumlu Gıyasettin Emre. Demokratlar Kulubü her 14 Mayıs’ta DYP ile birlikte ‘Demokrasi Bayramı’ kutlaması yapıyor.

‘(Ey millet uyan) diyen DP’lidir’

“46 ruhunun mirasçısının kim olduğu” konusu Türk siyasi hayatında sürekli tartışılır. Merkez sağdaki bütün partiler, ya DP’nin kendisine ya da fikirlerine sahip çıkıyor. Osman Ali Hocagil, 46 ruhunun iki şekilde tanımlanabileceğini söylüyor. Birincisini, “Türkiye’nin çok partili hayata geçmesi” olarak ifade eden Hocagil, asıl vurguyu ikinci tanım üzerinde yapıyor: “Birisi (ey millet uyan) diyorsa bu 46 ruhudur. 46 ruhu milletin özgürlüğe kavuşmasıdır. DP halka seslenirken (bundan sonra hak sizin, hukuk sizin, iktidar sizin) dedi.”

DP Genel Başkanı İsmet Hacısalihoğlu ise, 46 ruhunu “millet iradesinin tecellisine uymak” şeklinde tanımlıyor. Demokratlar Kulübü Başkanı Hocagil, DP’nin temsilcisi olarak bir partiyi işaret etmekten kaçınıyor. “DP’yi ne kadar çok parti temsil edebiliyorsa etsin. Ama bir daha DP gelmez.” vurgusunu yapmayı da ihmal etmiyor.

DP’nin hayattaki temsilcileri:

Osman Ali Hocagil, Hüseyin Agun, Halis Tokdemir, Ali Ulvi Arıkan, Muzaffer Akdoğanlı, Şemsi Ağaoğlu, İhsan Güler, Kemal Biberoğlu, Nail Geveci, Sami Soylu, Enver Kaya, Mehmet Erdem, Nuriye Pınar Erdem, İbrahim Şenol, Nuri Togay, Mustafa Gülcügül, Necla Tekin Akmaran, Hüseyin Şahin, Mazhar Şener, Osman Talu, Yusuf Ulusoy, Hacim Yılmaz, Sadık Erdem, Ramis Eren, Zafer Gökçer, İhsan Gülez, Şekip İnal, Nurettin Manyas, Aliye Coşkun, Gıyasettin Emre, Hakkı Kurmel, Ahmet İhsan Gürsoy, Ertuğrul Çolak, Hüseyin Ulus, Hilmi Çeltikçioğlu, İsmail Özdoyuran, Mehmet Gürpınar, Necmi Yücel, Muzaffer Kurbanoğlu, Servet Hacıpaşaoğlu, Hamdi Bozdağ, Servet Sezgin, Adnan Selekler, Atilla Konuk, Fikri Arığ, Turan Karaca.

Ahmet Bıyık / Ankara, 14.05.2003, Gönderen DEMOKRAT

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

Cumhuriyet Halk Partisi; (CHP) TBMM Grup Başkanlığı ve Parti Genel Başkanlığı’na,

“Daha kuruluşundan beri, Türkiye Cumhuriyeti’nin ve CHP’nin en esaslı umdesini teşkil eden demokrasi prensiplerine tamamıyla tatbiki sayesinde refah ve saadete kavuşacağı kanaatine bağlanmış olan vatandaşların bütün memlekette ve bilhassa partimiz mensupları arasında en büyük ekseriyeti teşkil ettikleri şüphesizdir. İşte bu kanaatledir ki milletçe özlenen bu amacın gerçekleştirilmesi için lüzumlu gördüğümüz tedbirleri partimizin meclis grubuna arz ve teklif etmeyi borç bildik.

Atatürk’ün ölmez adına bağlı olan mukaddes Kurtuluş savaşımızdan doğan Türkiye Cumhuriyeti ilk Teşkilat–ı Esasiye Kanunu ile dünyanın belki en demokratik anayasasını meydana getirmiş ve bu sayede gerek ferdi hürriyetleri gerek milli murakabeyi en geniş surette dağlamak imkânlarını vermiştir.

Memleketi Ortaçağdan kalma bir takım zararlı müesseselerden koruyabilmek ve irticaı kırmak maksadıyla 1925’ten sonraki yıllarda siyasi hürriyetlerin bazı takyitlere uğratıldığını biliyoruz. Lâkin Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Teşkilat–ı Esasiye Kanununun, demokratik ruhuna daima sadık kalmış ve cumhuriyetin kurucusu Büyük Atatürk bunu tamamıyla demokratik bir şekle ulaştırmak idealinden ölünceye kadar ayrılmamıştır.

Burada izaha lüzum görmediğimiz türlü sebeplerden dolayı muvaffakiyetsizlikle neticelenen Serbest Fırka tecrübesi bu maksatla yapılmış bir harekettir. Bu talihsiz tecrübenin uyandırdığı tepkiler neticesinde siyasi hürriyetlerin yeni bir takım tahditlere uğratıldığı inkâr edilemez. Bununla beraber cumhuriyet idaresinin her şeye rağmen demokratik tekâmül yolunda ilerlediğini gösteren teşebbüslerde vardır. Büyük Millet Meclisi seçimlerinde, müstakil mebuslara gittikçe daha artacak nispette yer ayrılması tecrübesini buna bir delil olarak zikredebiliriz.

İkinci Dünya Savaşı’nın belirmeye başlaması ve harp tehlikesinin memleketimizi daimi bir tehdit altında bulundurması pek tabii olarak siyasi hürriyetleri bir kat daha tahdide sebep olmuş ve bu suretle Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nun demokratik ruhundan biraz daha uzaklaşılmıştı. Gerçi CHP içinde ayrıca bir müstakil grup teşkili millî murakabede tek parti usulünden doğan zararların karşılanması yolunda bir tecrübe olmakla beraber kuruluşundaki gayritabiîlik dolayısıyla bundan da müspet bir netice alınmadığını görüyoruz.

Bütün dünyada, hürriyet ve demokrasi cereyanlarının tam bir zafer kazandığı demokratik hürriyetlere riayet prensibinin milletlerarası teminata bağlanmak üzere bulunduğu şu günlerde, memleketimizde de Cumhurbaşkanından en küçüğüne kadar bütün milletin aynı demokratik ülküleri taşıdığından şüphe edilemez.

Uzun asırlardan beri müstakil bir devlet olarak yaşayan Türkiye’de hatta okuyup yazma bilmeyen vatandaşların bile siyasi hürriyetlerini şuurla kullanacak bir seviyede bulundukları inkâr kabul edilmez bir hakikattir. Okuyup yazma bilmeyen köylüler arasında bile dünyanın en değerli idare ve siyaset adamlarını yetiştirmiş olan milletimizin bilhassa cumhuriyet idaresinin kuruluşundan beri yapılan hamleler neticesinde bundan 20 yıl evveline nispetle çok yüksek bir seviyeye erişmiş bulunduğu övünülecek bir gerçektir.

İşte bir taraftan iç hayatımızdaki bu mesut tekâmülün yarattığı siyasî olgunluk, diğer taraftan bugünkü medeniyet dünyasının umumî şartları daha ilk Teşkilât–ı Esasiye Kanunumuzda hâkim olan demokratik ruhu, bugünkü siyasî hayat ve teşkilatımızda kuvvetle tecelli ettirmek zamanı geldiği kanaatine bizi sevk etmiş bulunuyor. Bunun bir an evvel gerçekleşmesi yönündeki düşüncelerimizi şöyle hülasa ediyoruz:

1) Milli hâkimiyetin en tabiî neticesi ve aynı zamanda dayanağı olan Meclis murakabesinin anayasamızın yalnız şekline değil, ruhuna da tamamıyla uygun olarak tecellisini sağlayacak tedbirlerin alınması.

2) Yurttaşların siyasî hak ve hürriyetlerini daha ilk Teşkilât–ı Esasiye Kanunumuzun gerektirdiği genişlikte kullanabilmeleri imkânlarının sağlanması.

3) Bütün parti çalışmalarının yukarıdaki esaslara tamamıyla uygun bir şekilde yeniden tanzimi.

Muhterem milletvekilleri arkadaşlarımızın, yüksek tasviplerine sunduğumuz bu teklifimizle, daha ilk kuruluşundan beri millî hâkimiyet gayesine erişmeyi, onu gerçekleştirmeyi hedef tutan CHP’nin ve bütün Türk Milletinin yüksek arzularına tercüman olduğumuza, Atatürk’ün idealine sadık kaldığımıza inanmış bulunuyoruz.

Cumhurbaşkanımızın 19 Mayıs 1945 tarihli nutuklarında: “Siyaset ve fikir hayatımızda demokrasi prensiplerinin daha geniş ölçüde hüküm süreceği hakkındaki fikirleri”, bu teklifimizin vakitsiz ve yersiz olmadığı hakkındaki inancımızı büsbütün kuvvetlendirmiştir.

Milletimizin bütün kuvvet ve iradesini temsil eden Büyük Millet Meclisi Parti Grubu arkadaşlarımızın Türkiye Cumhuriyeti’ne ve Türk Milletine dünya demokrasileri arasında şerefli bir mevkii sağlayacak olan bu teklifi.; Kendi öz düşüncelerinin bir ifadesi gibi telakki edeceklerinden asla şüphe etmediğimizi bir defa daha tekrar eder ve takririmizin açık oturumda müzakeresini saygılarımızla rica ederiz.”

Ankara, TBMM - 07 Haziran 1945

İzmir Mebusu Mahmut Celal Bayar, İçel Mebusu Refik Koraltan,

Aydın Mebusu Adnan Menderes, Kars Mebusu Fuat Köprülü,

(*) Bu takrir (önerge), özgürlükleri kısıtlayan rejimi daha fazla sürdürmenin doğru olmayacağı, anayasal hak ve özgürlüklerin tanınması gerektiği üzerinde durmuş ve en nihayetinde “memlekette demokratik usullerin daha geniş şekilde tatbikine geçilmesi” amacını taşımıştır.