DEMOKRATLAR KULÜBÜ : Ankara, Çankaya’daki Celal Bayar Köşkü ve Tarihçesi..

8 Ağustos 2014 Cuma

Ankara, Çankaya’daki Celal Bayar Köşkü ve Tarihçesi..

Ankara’daki Celal Bayar Köşkü’nün

Tarihçesi..

Ankara Atatürk Bulvarı üzerinde bulunan ve kadim Demokrat Partililerin, “Demokrasi Evi”, “Bizim Ev” ve “Demokrasi Mabedi” dedikleri köşkün bulunduğu bağ (arazi), Türkiye Cumhuriyeti’nin 3. ve ilk sivil Cumhurbaşkanı Mahmut Celal Bayar tarafından; Ankara’ya ilk geldiği ve Keçiören’de ikamet ettiği yıllarda, Çankaya’ya çıkarken “atları dinlendirmek amacıyla” satın aldığı bir yerdir.

Daha sonra bu araziye Celal Bayar’ın eşi Reşide Bayar’ın isteği üzerine, Etnografya Müzesi’nin mimarı Arif Hikmet Koyunoğlu; 2 katlı mütevazi bir ev/köşk yaptı..

Mustafa Kemâl Atatürk yaşadığı ve Ankara’da kaldığı sürece köşkün müdavimleri ve müstesna misafirleri arasında yer aldı. Devletin en önemli meseleleri, (daha sonra “Dörtlü Takrir”in imzalandığı) tarihi masa başında görüşüldü.

Dörtlü Takrir bu binada hazırlandı; Muhalefet çalışmalarının karargâhı da bu köşk idi. Ayrıca, tarihi ve kadim Demokrat Parti (07 0cak 1946-27 Mayıs 1960) bu binada kuruldu.

Bayar ailesi, Celal Bayar 1950’de cumhurbaşkanı seçilene kadar bu köşkte yaşadı.

Celal Bayar Köşkü, bir dönem siyasetin göbeğindeydi. "Demokrat Parti davası, misyonu ve 46 Ruhu”nun oluştuğu bu mekânda Celal Bayar, Adnan Menderes seçimlere burada hazırlandı. Demokrat Parti 3821 Sayılı Kanun gereği yeniden açıldıktan sonra: Önce Hayrettin Erkmen, Nilüfer Gürsoy Bayar ve en son Aydın Menderes tarafından “Demokrat Parti Genel Merkezi” olarak kullanıldı.

Sonraları Aydın Menderes ile Bayar varisleri arasında çıkan ihtilâflar nedeniyle köşk bir emlâkçıya satıldı. Bu satışı başka satışlar takip etti ve nihayet DYP tarafından mülkiyeti satın alınarak “Celâl Bayar Demokrasi Müzesi”ne dönüştürüldü.

Köşkte Atatürk dışında sadece Bayar, Menderes ve Demirel’in porteleri asılıdır.

Üç ismin ortak özelliği ‘tek başlarına iktidar’ olmaları…

Celal Bayar Köşkü halen, adı DP olarak değiştiren parti yöneticileri tarafından kullanılmaktadır..

***

CELAL BAYAR KÖŞKÜ (*)

Kızılay Atatürk Bulvarı üzerindeki ‘DP Celal Bayar Köşkü’ adından anlaşılacağı üzeri 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a ait. 1924 yılında Mustafa Kemal’in emriyle Türkiye İş Bankası’nı kurup, ilk Umum Müdürlüğü’nü üstlenen Celal Bayar (tam adı Mahmut Celâleddin Bayar) başkentin daimî sakini olur.

Eşi Reşide Hanım’la evvela Keçiören’de tuttukları evde yaşarlar. Celal Bayar Keçiören’den Çankaya’ya gidiş gelişleri sırasında bugün köşkün bulunduğu arsayı görür, beğenir. Önce atını dinlendirme mevkii olarak kullanır. Reşide Hanım’ın müstakil, bahçeli bir eve çıkma isteği üzerine söz konusu arsaya 2 katlı bir ev yaptırır. Köşk’ün mimarlığını Etnografya Müzesi’nin mimarı Arif Hikmet Koyunoğlu üstlenir.

Bayar ailesi, Celal Bayar 1950’de cumhurbaşkanı seçilene kadar bu köşkte yaşar. Bayar bu mütevazı mekânı daha ziyade geniş ve yeşil bahçesinden dolayı sever. Zira sık sık bu geniş arazide at koşturur. Bugün bu bahçe oldukça küçülmüş durumda.

Çünkü Bayar büyük kısmını hayattayken İş Bankası’na bağışlar. 1986’da ölünce kızı Nilüfer Gürsoy Köşk’teki eşyaları doğum yeri Bursa’da kurulan Bayar Müzesi’ne taşır. Köşk daha sonra (1994) Doğru Yol Partisi’ne devredilir.

DP’lilerin ‘Demokrasi Evi’ diye andığı köşk, bir dönem siyasetin göbeğindeydi.

Celal Bayar’ın ardından köşkü Adnan Menderes, Süleyman Demirel, Tansu Çiller, Mehmet Ağar gibi birçok siyasi lider çalışma, buluşma ofisi olarak kullandı.

Bir bakıma “Demokrat Parti” ruhu bu mekânda oluştu.

Bayar, Menderes ve Demirel’in seçimlere burada hazırlanmalarının bunda büyük payı var elbette. Bundan ötürü köşkte Atatürk dışında sadece Bayar, Menderes ve Demirel’in porteleri asılı... Üç ismin ortak özelliği ‘tek başlarına iktidar’ olmaları…

Tansu Çiller’in başbakanlığı sırasında (Mayıs 1995) DYP 42 milyar lira ödeyip köşkü satın aldı. Müze formuna çevrilse de üst kattaki çalışma ofisi 2011’e kadar aktif şekilde kullanıldı.

Tarihî mekânın son hâlini fotoğraflamak için kapısını çalsak da açan olmadı.

Binanın sessizliği, bahçesinin bakımsızlığı ‘DP’nin devrinin de geçtiğini hissettiriyor âdeta!

(REF: Mesut Çevikalp, Gazeteci-Cumhuriyeti Şekillendiren Köşkler.)

(BAK:http://www.mesutcevikalp.com/?p=358)

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

Cumhuriyet Halk Partisi; (CHP) TBMM Grup Başkanlığı ve Parti Genel Başkanlığı’na,

“Daha kuruluşundan beri, Türkiye Cumhuriyeti’nin ve CHP’nin en esaslı umdesini teşkil eden demokrasi prensiplerine tamamıyla tatbiki sayesinde refah ve saadete kavuşacağı kanaatine bağlanmış olan vatandaşların bütün memlekette ve bilhassa partimiz mensupları arasında en büyük ekseriyeti teşkil ettikleri şüphesizdir. İşte bu kanaatledir ki milletçe özlenen bu amacın gerçekleştirilmesi için lüzumlu gördüğümüz tedbirleri partimizin meclis grubuna arz ve teklif etmeyi borç bildik.

Atatürk’ün ölmez adına bağlı olan mukaddes Kurtuluş savaşımızdan doğan Türkiye Cumhuriyeti ilk Teşkilat–ı Esasiye Kanunu ile dünyanın belki en demokratik anayasasını meydana getirmiş ve bu sayede gerek ferdi hürriyetleri gerek milli murakabeyi en geniş surette dağlamak imkânlarını vermiştir.

Memleketi Ortaçağdan kalma bir takım zararlı müesseselerden koruyabilmek ve irticaı kırmak maksadıyla 1925’ten sonraki yıllarda siyasi hürriyetlerin bazı takyitlere uğratıldığını biliyoruz. Lâkin Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Teşkilat–ı Esasiye Kanununun, demokratik ruhuna daima sadık kalmış ve cumhuriyetin kurucusu Büyük Atatürk bunu tamamıyla demokratik bir şekle ulaştırmak idealinden ölünceye kadar ayrılmamıştır.

Burada izaha lüzum görmediğimiz türlü sebeplerden dolayı muvaffakiyetsizlikle neticelenen Serbest Fırka tecrübesi bu maksatla yapılmış bir harekettir. Bu talihsiz tecrübenin uyandırdığı tepkiler neticesinde siyasi hürriyetlerin yeni bir takım tahditlere uğratıldığı inkâr edilemez. Bununla beraber cumhuriyet idaresinin her şeye rağmen demokratik tekâmül yolunda ilerlediğini gösteren teşebbüslerde vardır. Büyük Millet Meclisi seçimlerinde, müstakil mebuslara gittikçe daha artacak nispette yer ayrılması tecrübesini buna bir delil olarak zikredebiliriz.

İkinci Dünya Savaşı’nın belirmeye başlaması ve harp tehlikesinin memleketimizi daimi bir tehdit altında bulundurması pek tabii olarak siyasi hürriyetleri bir kat daha tahdide sebep olmuş ve bu suretle Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nun demokratik ruhundan biraz daha uzaklaşılmıştı. Gerçi CHP içinde ayrıca bir müstakil grup teşkili millî murakabede tek parti usulünden doğan zararların karşılanması yolunda bir tecrübe olmakla beraber kuruluşundaki gayritabiîlik dolayısıyla bundan da müspet bir netice alınmadığını görüyoruz.

Bütün dünyada, hürriyet ve demokrasi cereyanlarının tam bir zafer kazandığı demokratik hürriyetlere riayet prensibinin milletlerarası teminata bağlanmak üzere bulunduğu şu günlerde, memleketimizde de Cumhurbaşkanından en küçüğüne kadar bütün milletin aynı demokratik ülküleri taşıdığından şüphe edilemez.

Uzun asırlardan beri müstakil bir devlet olarak yaşayan Türkiye’de hatta okuyup yazma bilmeyen vatandaşların bile siyasi hürriyetlerini şuurla kullanacak bir seviyede bulundukları inkâr kabul edilmez bir hakikattir. Okuyup yazma bilmeyen köylüler arasında bile dünyanın en değerli idare ve siyaset adamlarını yetiştirmiş olan milletimizin bilhassa cumhuriyet idaresinin kuruluşundan beri yapılan hamleler neticesinde bundan 20 yıl evveline nispetle çok yüksek bir seviyeye erişmiş bulunduğu övünülecek bir gerçektir.

İşte bir taraftan iç hayatımızdaki bu mesut tekâmülün yarattığı siyasî olgunluk, diğer taraftan bugünkü medeniyet dünyasının umumî şartları daha ilk Teşkilât–ı Esasiye Kanunumuzda hâkim olan demokratik ruhu, bugünkü siyasî hayat ve teşkilatımızda kuvvetle tecelli ettirmek zamanı geldiği kanaatine bizi sevk etmiş bulunuyor. Bunun bir an evvel gerçekleşmesi yönündeki düşüncelerimizi şöyle hülasa ediyoruz:

1) Milli hâkimiyetin en tabiî neticesi ve aynı zamanda dayanağı olan Meclis murakabesinin anayasamızın yalnız şekline değil, ruhuna da tamamıyla uygun olarak tecellisini sağlayacak tedbirlerin alınması.

2) Yurttaşların siyasî hak ve hürriyetlerini daha ilk Teşkilât–ı Esasiye Kanunumuzun gerektirdiği genişlikte kullanabilmeleri imkânlarının sağlanması.

3) Bütün parti çalışmalarının yukarıdaki esaslara tamamıyla uygun bir şekilde yeniden tanzimi.

Muhterem milletvekilleri arkadaşlarımızın, yüksek tasviplerine sunduğumuz bu teklifimizle, daha ilk kuruluşundan beri millî hâkimiyet gayesine erişmeyi, onu gerçekleştirmeyi hedef tutan CHP’nin ve bütün Türk Milletinin yüksek arzularına tercüman olduğumuza, Atatürk’ün idealine sadık kaldığımıza inanmış bulunuyoruz.

Cumhurbaşkanımızın 19 Mayıs 1945 tarihli nutuklarında: “Siyaset ve fikir hayatımızda demokrasi prensiplerinin daha geniş ölçüde hüküm süreceği hakkındaki fikirleri”, bu teklifimizin vakitsiz ve yersiz olmadığı hakkındaki inancımızı büsbütün kuvvetlendirmiştir.

Milletimizin bütün kuvvet ve iradesini temsil eden Büyük Millet Meclisi Parti Grubu arkadaşlarımızın Türkiye Cumhuriyeti’ne ve Türk Milletine dünya demokrasileri arasında şerefli bir mevkii sağlayacak olan bu teklifi.; Kendi öz düşüncelerinin bir ifadesi gibi telakki edeceklerinden asla şüphe etmediğimizi bir defa daha tekrar eder ve takririmizin açık oturumda müzakeresini saygılarımızla rica ederiz.”

Ankara, TBMM - 07 Haziran 1945

İzmir Mebusu Mahmut Celal Bayar, İçel Mebusu Refik Koraltan,

Aydın Mebusu Adnan Menderes, Kars Mebusu Fuat Köprülü,

(*) Bu takrir (önerge), özgürlükleri kısıtlayan rejimi daha fazla sürdürmenin doğru olmayacağı, anayasal hak ve özgürlüklerin tanınması gerektiği üzerinde durmuş ve en nihayetinde “memlekette demokratik usullerin daha geniş şekilde tatbikine geçilmesi” amacını taşımıştır.